Diverses:Vaduz
|
|
Vaduz isch de Haaptschtädtli vom Liachtaschtei, wobi's igchentlich kcha richtigch Schtadt isch. 'S isch mehr a gchrößres Örtli mit gchrad a mal fiiftuusig Iwohner.
Vaduz tut direkcht an Schaan gchränze tua. Weil Vaduz drüäzwanzigch Iwohner wenigcher hät, kennt ma säin 's isch a Vorörtli vun Schaan. De Vaduzerer tuats zwor nit erfroie, wenn ma des uf de Schtupidedia schreiba tuat, abr wegche de Schaner Übrzaal spialt des kchoa Roll fir uus. Usserdem san ma ja net im Liachtaschtei. Zumindscht de wenigchste vun uus.
Vaduz het zwaahundat-Fiifedrüssig regischtrierte Intrnetaaschlüssa.
Inhaltsverzeichnis
Gchschicht
Vaduz isch scho um 1150 bekchaant gchsi. Des isch de Zit gchsi, da wo de Römerlis im Ländli gchsi si un de Buur usblutet hent. Wenns di z'rückch na Italiä gchangche san, hät des Gchräfli vun Bregchenz de Härschaft übr Vaduz gchaabt bissa pleite gchsi isch, weil er ebefalls de Buur usblutet het. Denn het er des Örtli midsaamd d' Umländli aans Hus Liachtaschtei verkchaufe tuat, wes a Fürschtafamilie us dem estreichischn Vorarlbergch gchsi isch.
De Hans-Adam vun un zua Liachtaschtei, wo isch de MacchDaddy vun de adeligch Familie gchsi, het a scheens Schlössli zu Vaduz errichte lasse un isch mit Fraa un Kindr dort iigchzogche. Sin Nachkchomme tuan noch hüt zum Schloss wohne tua. Er selbscht isch's gchsi wo het ernenne sich selbscht zum Fürschte. Hans-Adam isch de erschte gchsi, wo het de Buur nit usblute gchtuat.
Aa nüüe Quell de Bereicherigch het man schnell finde tuat, wenn de Hans-Adam het den Estreich-Ungaarisch-Jugoslawische Kchaiser zu sich ins Vaduzer Schloss einlade tuat. Mit Speis und Trankch um de Fingcher gchewickchelt, het dr Kchaiser sich uf a Zollunion mit dem Liachtaschtei iigchlasset. Daaran tut noch hüt ei Plakchett im Innehof vum Schloss erinnere, welerer aber für die Öffentlichkcheit nit zugchängchlich isch.
Wenns Liachtaschtei sich nachm Ersta Weltkchriagch vom Estreich gchtrennt hät, issesch mit dr Schwyz a Liason igchangchet. Dadurch isch des Ländli riich gchworda un dr Firschta hänt Vaduz verscheenert un modernisiert bisch zum Gchaatnichmehr.
Des het abr aach kcha Schtadt us Vaduz gchmache het tuat. Ma muss bescheide muss man tua bleibe.
Seheswirdigchkcheita
Da het Vaduz nu wirkchlich net so vial zu biete. 'S isch ja ach nua a kchlins Örtli. Da muss ma net bees bei wern.
Musseea
Da sans zwee Mussee'e uf Vaduz. Des oa isch de Laandeskchundmusseeum, des aanre isch de Kchunschtmusseeum.
Beid händs net zu vial zu biata. A paar Bilderlis un inige Usgchrabigchsgchegcheschtändlis. Im Kchunschtmusseeum het's a Mitmach-Shop.
Des aanzigch richtigch wo isch gchuat in die zwoa Mussee'e, isch a alts Fläschli Limonad vun Nünzehnhundat-Drüssigch. Uf de Etikchet staaht, des ma Toni's Limonadefabrikch in Schaan untr de Telefonnummr 4 aalüte kchennt.
Aall aanre Usschtelligchsgchegchenschtdändlis siat ma ach in jede aanre Musseeum uf de Welt un isch derwegchen net artikchelbindend.
Archhitekchtua
De Hüüs wo schtaan in Vaduz san oa nü. Weil man het gchuat Gcheld im Liachtäschtei, het ma kchoa Not un muss kaa Hüüs instand halte tua, wo drühundat Joahr aalt sin. Die tuat ma iifach abreisse un baut nüe.
Des het nua zwoa aalte Gchebäud in Vaduz. Des isch aamal de Landekchundmusseum weils halbi in a Bergch gchebaut isch. Des aanre isch des Schlössli vom Fürschten un sina Familiä.
Letschteres tuat wohl net so schnell wird z'ammefalle, warum ach iimer. 'S schtoht sit fascht Tuusigch Jahr.
Des Schlössli thront überm Örtli wie dr liabä Gchott tuat throhne übr sini Schützlingche. Isch das net aamuatigch scheen? Des isch de Iischrift übr de Iigchangch zum Schlössle un het noch vun Hans-Adam persönlich aan di Wand geschriebe isch.
Wirtschaft
Zu Vaduz gchaabts speziell oas: Bankche, Bankche un no imal Bankche. Des isch übrhaapt de Haaptwirtschaftszweigchli vum Liachtäschtei. Bankche un Tourismus. Vaduz selbsch het abr net so vial fir de Toruschit zu biatä (do kenscht obe luage).
Riin rechnerisch kchomme uf jeds Hündli in Vaduz 0,98 Bankche.
Infrastrukchtua
Vaduz het (binahe) a igchene Bahnhof. Dr isch abr net in Vaduz. Den hents in Schaan gchebaut, un dr tuat Schaan-Vaduz heisse tua.
De Isebaangchleis im Liachtaschtei ('s gchaabt nua aans) tuat net dem Fürschten odr dem Ländli gchehören. Des isch dem Estreich ihm sini Bundesbahn sin Gleis.
A Hafen het Vaduz net, obwohls am Rhein liagä tuat. Dea isch abr am Liachtaschtei nua a kchlins Flüssli wo isch net schiffbar.
Zu Vaduz hends abr a grosse Straass. 'S isch abr ach de aanzigch gchrosse Straass im Ländli. 'S tuat iimaal füäre durchs Ländli quer.
Politikch
Vaduz het a Bürgrmaischter. Den brauch ma abr net nametlich erwähne tua, weil ma den abwähle kchennt.
Im Gchemeinderat zu Vaduz hets drü Parteie. Des san de Fortschrittliche Bürgcherportei, de Votrländisch Union un des Freie Lischtli. Des de all kchonservativ siin tuan da kchennt ma vun usgchaan. Bim Namen gchnannt tuan se siin, weils kaa aandre Parteie gaabt.
Schport
Da Vaduz (vom Schlössli abgchesehe) im Tobel liagt, kchennt ma da kcha Abfahrtschi fahre (Natzionalschport, nebe aall aanre Schportarte wo im Schnee statt finde tua).
Abr Fuassball kennt ma im Tobel schpialä un des tuans ach.
'S het nämlich den FC Vaduz in Vaduz, des beschte Team vum Liachtaschtei. A jeds Joahr tuan die den Liachtaschtei-Cup gchewinne, wo entschpricht dem DFB-Pokchal, dem gchemeinsame Pokchalwettbewerb vun de Trizone un Sowjetdütschland.
A Liachtaschteiner Meistrschaft giabts net, wes isch der Grund wo de FC Vaduz nie Liachtaschtei-Meister isch. 'S gaat ifach net!
Briimte Persönlichkcheita
- Fürscht Hans Adam dr soundsovielte un ihm sini Fürschtefamiliä
- Sunscht nieman, sorry. Vaduz isch a Dörfli mit Strassebaan...äh, ohne Strassebaan, sorry.
Littratuanaachwiis
- Laandesverfassigch vum Liachtaschtei - Fürschteverlagch, Auguscht Nünzehn-Achtenünzigch
- Des Schlaue Büachli - Disney Verlagch, Zwituusig-Drü
- De Sagche vum liachta Schtei - Gchrimm-Feeri-Teel-Pablischingch, Achtzeh-Siebedrüssigch
Da luag a mal
Nach Regionen und Großstädten: Baseldeutsch | Bayrisch | Berndeutsch | Fränkisch | Hessisch | Kölsch | Pfälzisch | Sächsisch | Schwäbisch | Steirisch
Nach Ländern: Österreichisch | Schwyzerdüütsch | Türkendeutsch
Nach gesellschaftlichen Gruppen: Amtsdeutsch | AMS-Deutsch | Asideutsch | Beamtendeutsch | Chat-deutsch | Deutsch für Coole | Doitsch | Energiespardeutsch | Gehobene deutsche Sprache | Hip-Hop-deutsch | Imbiss-Deutsch | Jugend-Deutsch | Kyrillisches Deutsch | Kyrillisches Deutsch in lateinischer Schrift | Quer durch Deutschland | Ritterliches Deutsch | Säufer-Deutsch | Stoiberdeutsch | Vadutz uäf Hochalpedütsch
Hinweis: Die jeweiligen Texte in diesen Artikeln sind so gewollt, und (meist) keine Rechtschreibfehler!
Bitte hier klicken um die Vorlage zu erweitern
